مولتی کوکر (Multi-Cooker) دستگاهی است که روی پیش‌خوان آشپزخانه قرار می‌گیرد و می‌تواند شام امشب شما را با صرف زمان و تلاش کمتر نسبت به تهیه‌ی غذا در فر یا روی اجاق گاز آماده کند. نتیجه‌ی بررسی‌های متخصصین این حوزه نشان می‌هد که برخی از انواع مدل‌های این محصول اساساً آهسته‌پز هستند، اگرچه برخی دیگر مانند مدل‌ها زودپز سرعت بیشتری همراه با عملکردهای دیگر از جمله بخارپز کردن و تهیه‌ی برنج دارند. با توجه به این مقدمه در این راهنمای کامل قصد داریم شما را با انواع مولتی کوکر و امکانات اساسی آن آشنا کنیم تا با دقت نظر بیشتر دست به انتخاب و خرید این محصول بزنید.
فهرست مطالب
- مولتی کوکر چیست؟
- چگونه یک مولتی کوکر با کیفیت را بشناسیم؟
- معرفی انواع مولتی کوکر
- نکات مهم قبل از خرید مولتی کوکرچیست؟
- آیا مولتی کوکر خواص موادغذایی را از بین می‌برد؟
- نگهداری و تمیز کردن انواع مولتی کوکر چگونه است؟
- سخن پایانی و سوالات متداول
مولتی کوکر چیست؟
در پاسخ به سوال مولتی کوکر چیست باید بگوییم این وسیله برقی که به شکل پلوپز طراحی شده است دارای کاربردهای متنوع است. این دستگاه دارای قابلیت‌های متنوع است که از آن می‌توان به عنوان پلوپز، بخارپز، سرخ کن، آرام پز و زود پز استفاده کرد. قابلیت‌های چندگانه دستگاه باعث می‌شود تا ارزش خرید آن افزایش پیدا نماید. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خرید گوشت کوب برقی را بخوانید. دستگاه مولتی کوکر قادر است تا بیش از 50 نوع غذا را با سرعت عالی برای شما تهیه نماید. منوی گسترده این دستگاه شامل پخت انواع برنج، خورش، سوپ، سرخ کردنی، ماست، پنیر و انواع دسر است.
به جای استفاده از چند ماهیتابه و قابلمه میتوانید از این محصول برای آشپزی خود استفاده کنید. این محصول به خانم‌های خانه‌دار این امکان را می‌دهد که در سریع‌ترین زمان ممکن و بدون صرف انرژی زیاد، مواد غذایی مورد نظر خود را تهیه کنند. استفاده از مولتی کوکر باعث می‌شود تا بتوانید دمای پخت و پز را تنظیم کرده و برای حفظ کیفیت غذا، از امکانات گنجانده شده در دستگاه استفاده کنید. ماهیت تولید این دستگاه به گونه‌ای است که به شما این امکان را می‌دهد که در موقع آشپزی، ظروف زیادی را کثیف نکنید.
چگونه یک مولتی کوکر با کیفیت را بشناسیم؟
به منظور شناخت دقیق‌تر انواع مدل‌های مولتی کوکر در بازار لوازم خانگی باید فاکتورهای مختلفی را مورد ارزیابی قرار دهید. از جمله اینکه در مدل‌هایی با امکان پختِ با فشار، عملکرد دستگاه را در پخت انواع حبوبات دیرپز و گوشت گوساله و گاو در نظر داشته باشید. برای مدل‌های بدون حالت فشار، بخارپز کردن سبزیجاتی همچون کلم بروکلی و هویج را بررسی کنید. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله چوب مخصوص ساخت ظروف را بخوانید.
اصولا همه‌ی مدل‌های مولتی کوکر امکان پخت به صورت آرام‌پز را دارند که در این حالت حبوباتی همچون نخود یا لوبیا قرمز باید با گذشت حدود ۷ ساعت لطیف و کاملا پخته باشند. همچنین پختن گوشت گاو در آرام‌پز باید ۵ ساعت زمان ببرد و نتیجه‌ی فوق‌العاده‌ای را رقم بزند. به جز موارد مربوط به پختن هر مدل غذا، فاکتورهای مربوط به رابط کاربری هم باید مورد ارزیابی قرار گیرد که این موارد شامل وضوح دکمه‌های لمسی و آسان بودن برنامه‌ریزی، و دوام دستگاه است. در همین راستا لازم به ذکر است که با نظر گرفتن همین نکات در ادامه‌ی این نوشته انواع مختلفی از مولتی کوکر را معرفی می‌کنیم.
معرفی انواع مولتی کوکر
به طور کلی در بازار دو نوع مولتی کوکر با توجه به وجود یا عدم وجود قابلیت پخت‌وپز با فشار در آنها وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- مولتی کوکر با قابلیت پختِ با فشار (Multi-Cooker With a Pressure Cooker)
- مولتی کوکر با قابلیت پختِ بدون فشار (Multi-Cooker Without a Pressure Cooker)
مولتی کوکر با قابلیت پخت با فشار
با استفاده از چنین دستگاهی به شما قول می‌دهیم که شام خود را با کمترین دخالت دست و در سریع‌ترین زمان ممکن آماده خواهید کرد. این نوع مولتی کوکرها برای سرعت بخشیدن به پخت‌وپز انواع غذاها از جمله گوشت، مرغ و برنج به کار می‌روند. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله تمیز کردن قهوه ساز و رسوب زدایی اسپرسو ساز خانگی را بخوانید. همچنین در بیشتر مدل‌ها قابلیت بخارپز کردن سبزیجات با استفاده از فشار وجود دارد. طی آزمایشات انجام شده بر روی این دستگاه‌ها همه مدل‌های آن از انواع برندها قابلیت پخت غذا سریع‌تر از فر و اجاق گاز را دارند و تنها ذر زمان رسیدن به فشار مدنظر و رهاسازی آن متفاوت هستند.
از طرفی همانطور که در ابتدای متن هم اشاره شد، مولتی کوکرها قابلیت آرام‌پزی، تفت دادن و گرم نگه‌داشتن غذا را دارند. بنابراین میتوانید با خرید این دستگاه فضای بیشتری را بر روی پیش‌خوان آشپزخانه‌ی خود داشته باشید. برخی از مدل‌های آن هم عملکرد ماست‌سازی دارند و تعداد کمی از آنها که در دسته لوازم خانگی جدیدتر و گران‌تر هستند، می‌توانند عملیات سرخ کردن بدون روغن، ترد کردن یا آب‌گیری و خشک کردن میوه‌ها را انجام دهند.
مولتی کوکر با قابلیت پخت بدون فشار
مولتی کوکر با قابلیت پخت بدون فشار را اساساً می‌توان آرام‌پز در نظر گرفت که به کمک آن می‌توان برنج را تفت داده، بخارپز کرد، پخت و گرم نگه داشت. همچنین در بعضی مدل‌ها شاهد قابلیت تهیه و آماده‌سازی ماست هستیم. با استفاده از این مدل مولتی کوکر نیازی به از پیش گرم کردن دستگاه نیست، مگر زمانی که بخواهید موادغذایی را بخارپز کنید. لازم به ذکر است که قابلیت آرام‌پزی این محصول به عنوان مثال برای پخت گوشت گاو در حدود ۵ ساعت زمان می‌برد.
نکات مهم قبل از خرید مولتی کوکرچیست؟
مولتی کوکرها از نظر قیمت بسیار متفاوت و متنوع هستند، بنابراین قبل از اقدام برای خرید آنها به این فکر کنید که نیازهای شما چیست و به چه منظور تصمیم به خرید این کالا گرفته‌اید. بنابراین ذکر ۴ نکته مهم زیر می‌تواند نقش مهمی در انتخاب دستگاه مناسب برای شما داشته باشد. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خرید قهوه ساز را بخوانید.
- توجه به نوع قابلمه‌ی داخلی
- توجه به درب دستگاه
- اهمیت ظرفیت
- توجه به امکانات
توجه به نوع قابلمه‌ی داخلی
بیشتر مولتی کوکرهای موجود در بازار لوازم خانگی دارای یک قابلمه جداشدنی با روکش نچسب (تفلون) یا سرامیکی برای تمیز کردن آسان‌تر هستند. از طرفی مولتی کوکرهایی با حالت پخت با فشار، دارای قابلمه‌هایی از جنس استیل ضدزنگ هستند. معمولاً شکل قابلمه‌های موجود برای این محصولات گرد است، به این معنی که تکه‌های بزرگ گوشت به راحتی در یک قابلمه‌ی مستطیلی شکل جا نمی‌شوند، اما مدل‌های گرد و بدون زاویه این کار را برای کاربر راحت‌تر می‌کند.
توجه به نوع دربِ دستگاه
در مولتی کوکرهایی با حالت طبخ فشاری، درب (که شفاف نیست) در حین پختِ تحت فشار قفل می‌شود، بنابراین نمی‌توانید بدون توقف دستگاه به غذا دسترسی داشته باشید. با توجه به همین مساله هم به منظور بررسی غذا ابتدا اجازه دهید فشار آزاد شود و سپس درب آن را بردارید. از طرفی در مولتی کوکرهای بدون حالت فشار معمولا درب را شیشه‌ای می‌سازند که طبیعتا زیبایی خاصی را به دستگاه می‌بخشد و از آنجایی که این مدل‌ها با فشار بالایی روبه‌رو نیستند، دستگاه آسیبی هم نمی‌بیند.
ظرفیت
به طور کلی معمولاً ظرفیت انواع مختلف مولتی کوکر، از ۴ تا ۸ لیتر متغیر است. اما اکثر مدل‌های موجود در بازار دستگاه‌های ۶ لیتری هستند که یک انتخاب پرفروش است. به خاطر داشته باشید که در هنگام استفاده از مولتی کوکر نمی‌توانید قابلمه را تا بالا پر کنید. به عنوان مثال در مدل‌هایی با طبخ فشاری شما نباید قابلمه را بیشتر از دو سوم ظرفیت آن پر کنید. چرا که مولتی کوکر نیاز به فضای کافی برای پخت با فشار دارد. همچنین دقت داشته باشید که یکسری از موادغذایی همچون لوبیا و برنج پس از پخت منبسط می‌شوند. بنابراین باید فضای کافی برای حجم جدید غذا وجود داشته باشد. همین قانون برای غذاهایی که ممکن است سَر برود، مانند بلغور، جو و نخود خرد شده هم صدق می‌کند.
امکانات دستگاه
سازندگان به طور مداوم ویژگی‌هایی جدیدی را به دستگاه اضافه می‌کنند که در بعضی موارد تنها به شما هزینه‌ی اضافی اعمال می‌کند. اما در این میان امکاناتی هم وجود دارد که پخت‌وپز را برای شما راحت‌تر می‌کند. به عنوان مثل در کنار حالت‌های مختلف پخت‌وپز، سیستم‌های آلارم، گرم کردن و پخت با تاخیر هم وجود دارد.
بنابراین در این بخش چند نمونه از امکانات ضروری در مولتی کوکرها را لیست می‌کنیم:
1. حالت سرخ کردن بدون روغن
جالب است بدانید که فروش سرخ‌کن‌های هوا یا بدون روغن در طی چند سال گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است و برندهای فعال در این زمینه، فعالیت‌های گسترده‌ای را انجام داده‌اند که مارک نینجا (Ninja) یکی از آن‌هاست. نینجا ویژگی سرخ کن/ترد کننده هوا را به مولتی کوکر خود اضافه کرده است. عملکرد این قابلیت به این شکل است که درب مولتی کوکر مجهز به فنی است که هوای گرم را در داخل قابلمه برای سرخ کردن غذاهایی مانند سیب‌زمینی سرخ کرده یا برای سرخ شدن هر ماده‌ی غذایی در هنگام پخت به گردش در می‌آورد و طی همین فرآیند نیز غذا برشته و ترد می‌شود. به عنوان مثال، شما میتوانید یک مرغ کامل را با استفاده از مولتی کوکر با حالت طبخ فشاری به طور سریع بپزید، همچنین با استفاده از این قابلیت همزمان میتوانید پوست مرغ را به خوبی طلایی و ترد کنید.
2. قابلیت کنسرو کردن غذا
بعضی از مولتی کوکرهای طبخ با فشار و جدید دارای ویژگی کنسرو کردن هم هستند. این در حالی است که متخصصین این حوزه اذعان دارند که دستورالعمل‌های مورد استفاده برای کنسرو کردن مواد غذایی با این دستگاه‌ها باید توسط وزارت کشاورزی برای ایمنی مواد غذایی آزمایش شود. چراکه انجام درست و دقیق فرآیند کنسرو کردن بسیار مهم است. درواقع کنسرو کردن به صورت نادرست، خطر بوتولیسم (Botulism) را به همراه دارد، که هرچند نادر است اما می‌تواند کشنده باشد.
3. قابلیت خشک کردن و آب‌گیری از موادغذایی
از بین بردن رطوبت میوه‌ها (تولید اسلایس میوه خشک)، سبزیجات و گوشت‌ها می‌تواند میان وعده‌های خوشمزه‌ای را برای شما به ارمغان آورد. با توجه به همین موضوع هم در بعضی از مدل‌های مولتی کوکر شاهد حالت آب‌گیری هستیم. به طور کلی انجام کامل چنین فرآیندی طولانی است و در حدود ۶ تا ۸ ساعت برای میوه‌ها و سبزیجات و ۵ تا ۷ ساعت برای گوشت زمان می‌برد. البته لازم به ذکر است که برای انجام این فرآیند نمی‌توان حجم بالایی از موادغذایی را خشک کرد و باید این کار به صورت مرحله به مرحله انجام شود.
آیا مولتی کوکر خواص موادغذایی را از بین می‌برد؟
به طور کلی باید بدانید تمام روشهای پخت بر کیفیت مواد غذایی تاثیر می‌گذارند و بعضا یکسری مواد مغذی که به حرارت حساس هستند را از بین می‌برند. به همین دلیل هم اغلب توصیه می‌شود تا از روشهای بخارپز یا تحت فشار برای آماده‌سازی غذای خود استفاده کنید. از طرفی استدلال‌های علمی باید تنها دست آویز ما برای استناد به ادعاهای مختلف باشد. در این میان علم با وجود شواهدی اعلام می‌کند که سرعت بالای پخت در مولتی کوکرها نمی‌تواند دلیلی برای نگرانی شما باشد چراکه:
- یک مطالعه در سال ۱۹۹۵ نشان داد که پخت غذا به صورت تحت فشار بهترین روش برای حفظ مواد مغذی است و غذاهایی که تحت فشار پخته شده‌اند، مواد مغذی بیشتری نسبت به بقیه مدل‌های پخت دارد.
- جالب است بدانید که مطالعه‌ای در مجله علوم غذایی (Journal of Food Science) نشان داد که کلم بروکلی که با فشار پخته می‌شود ۹۰ درصدِ ویتامین C خود را حفظ می‌کند. در حالی که در حالت بخارپز کردن ۷۸ درصد ویتامین سی و در جوشاندن ۶۶ درصد آن باقی می‌مانند.
- محققان دریافتند که جوشاندن و بخارپز کردن حبوبات باعث کاهش آنتی اکسیدان‌های موجود در آن می‌شود، در حالی که آماده‌سازی غذا با فشار بالا میزان بیشتری از آنتی اکسیدان‌ها را حفظ می‌کند.
- در مقایسه با غذاهای پخته شده در مایکروویو، طبق بررسی‌ها به نظر می‌رسد که غذاهایی که تحت فشار پخته می‌شوند، راحت‌تر هضم می‌شوند.
- بسیاری از متخصصان تغذیه استفاده از مولتی کوکرها را تبلیغ می‌کنند.
نگهداری و تمیز کردن انواع مولتی کوکر چگونه است؟
اگرچه مولتی کوکرها برای تهیه غذا به تلاش زیادی نیاز ندارند، اما ممکن است برای نگهداری در بهترین شرایط به کمی توجه در تمیز کردن و نگهداری نیاز داشته باشند. بنابراین اگر می‌خواهید دستگاه شما تا سالیان سال در کنار شما باشد، رعایت نکات زیر می‌تواند با اهمیت باشد.
تمیز کردن قابلمه‌ی داخلی
پاک و تمیز کردن قابلمه‌ی داخلی فقط حدود ۲۰ دقیقه زمان می‌برد اما تاثیر مهمی در نگهداری از این وسیله دارد. بنابراین خوب است که این عادت را در خود ایجاد کنید که پس از هر بار استفاده از آن، قابلمه را بشویید. برای نمای بیرونی مولتی کوکر، ابتدا دستگاه را از برق بکشید. سپس، سطح را با یک پارچه مرطوب پاک کنید. در زمان شست‌وشو میتوانید قابلمه داخلی و درب آن را در ماشین‌ظرفشویی بگذارید. زیرا این موارد معمولاً قابل شست‌وشو در ماشین ظرفشویی هستند. همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که به طور خاص، برای لکه‌های سرسختی که با آب صابون تمیز نمی‌شوند، میتوانید از سرکه سفید یا بیکینگ پودر استفاده کنید. در طی پاک‌سازی قابلمه توجه داشته باشید که از سیم‌ظرفشویی استفاده نکنید، زیرا ممکن است به پوشش نچسب آسیب برساند.
تمیز کردن درب مولتی کوکر
هر بار که با مولتی کوکر غذا می‌پزید، طبیعتا از درب آن استفاده می‌کنید، بنابراین وقتی کار شما با آن تمام شد، حلقه‌ی سیلیکونی آن را جدا کنید و درب را با آب و مایع شست‌وشو بشویید.
حلقه‌ی آب‌بندی دستگاه
گاهی اوقات حلقه‌ی آب‌بندی مولتی کوکر که از جنس سیلیکون است می‌تواند عاملی برای بوی بد دستگاه باشد. بنابراین بهترین راه برای تمیز کردن و مراقبت از این بخش استفاده از محلول آب و سرکه است. با پر کردن قابلمه با دو فنجان سرکه با همان مقدار آب میتوانید به راحتی از شر چربی‌ها و بوی بد خلاص شوید. سپس با اضافه کردن یک تکه پوست لیمو، مولتی کوکر را به مدت ۳ دقیقه روشن کنید تا بوها به طور کامل از بین بروند. لازم به ذکر است که جدا کردن حلقه‌ی سیلیکونی از مولتی کوکر در تمیز کردن آن بسیار مهم است، به خصوص اگر به طور منظم از دستگاه برای پخت‌وپز استفاده می‌کنید. علاوه بر این، انجام این فرآیند به شما در شناسایی اشکالات دستگاه کمک می‌کند. اگر متوجه شدید که حلقه نشت دارد یا به شکل نامناسبی در آمده است، باید حلقه‌ی آب‌بندی کاملاً جدید خریداری کنید.
لکه‌های سوختگی را پاک کنید
پاک کردن سوختگی‌ها از روی دستگاه می‌تواند تا ۵ دقیقه زمان پاک‌سازی دستگاه را افزایش دهد. ساده‌ترین و سریع‌ترین راه برای از بین بردن لکه‌های مواد غذایی سوخته، ریختن آب گرم روی ناحیه‌ی مدنظر به مدت ۱۵ دقیقه است. در چنین حالتی آب گرم قسمت‌های سوخته را تحریک می‌کند و پس از آن به راحتی پاک می‌شوند.
بیکینگ پودر را فراموش نکنید
بیکینگ پودر یک ماده عالی برای پاک کردن ظروف است که احتمالاً باید در خانه داشته باشید. شما میتوانید سه قاشق چای‌خوری بیکینگ پودر را به قابلمه‌ی داخلی اضافه کنید و سپس آن را با آب پر کنید. در همین راستا بهتر است که برای تمیز کردن بهینه‌تر، تا سه ساعت آن را بجوشانید. پس از اتمام زمان جوشیدن، مخلوط را از قابلمه داخلی خارج کنید و با یک پارچه خشک آن را پاک کنید.
مولتی کوکر خود را دوباره نو کنید
به مرور زمان و با استفاده از مولتی کوکر، یک لایه‌ی سفید از رسوبات معدنی بر کفِ قابلمه تشکیل می‌شود. ساده‌ترین راه برای از بین بردن این لایه استفاده از یک فنجان سرکه سفید با آب و قرار دادن مخلوط به حال خود و به مدت یک روز است.
سخن پایانی
شما در این مقاله با مولتی کوکر آشنا شدید.همچنین از روشهای تشخیص مولتی کوکر با کیفیت و نکات مهم هنگام خرید آگاه شدید.اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
مولتی کوکرها به خصوص اگر از نوع طبخ با فشار باشند به طور قابل توجهی آشپزی را بدون دخالت شما راحت‌تر می‌کنند. همانطور که در طول این متن هم اشاره شد، اکثر مدل‌های این دستگاه می‌توانند به عنوان آرام‌پز هم عمل کنند و در کنار آن حالت‌های پخت دیگری مانند تنظیمات پخت برنج و فرنی دارند.در پاسخ به سوال، خرید پلوپز یا مولتی کوکر باید مطرح کرد که شما میتوانید برنج را هم در این دستگاه درست کنید، اما باید بدانید که بافت برنج خروجی در مقایسه با آنچه از پلوپز به دست می‌آورید، متراکم و کمی مرطوب است.
آرام‌پز دستگاهی است که برای درست کردن غذاهایی مانند آبگوشت در حالی که در خانه نیستید، گزینه‌ای عالی است و از طرفی نسبت به مولتی کوکرهایی که تنظیمات آرام‌پز دارند، گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تری است. به کمک این محصولات میتوانید قبل از خروج از خانه برای کار یا آوردن کودکان از مدرسه، مواد لازم برای پخت خورشت یا هر چیز دیگری را در آرام‌پز بریزید و شام را چهار تا هشت ساعت بعد، تحویل بگیرید. به طور کلی آرام‌پزهای قابل برنامه‌ریزی، به شما این امکان را می‌دهد که حرارت و زمان پخت را انتخاب کنید، تا وقتی این زمان تمام شد، دستگاه به حالت گرم کردن غذا رود. بنابراین وقتی به خانه برگشتید، غذا را آماده و گرم تحویل می‌گیرید.
